Biobite: hoe onderscheid je zelf meningen en feiten

Op Linkedin voerde ik een discussie over noten. Noten vind ik uitstekende voeding, maar toch moet je daar ook geen magische gezondheidseffecten aan koppelen alleen maar omdat je ze zo graag verkoopt.

In de discussie over noten schrijft de eigenaar van Biobite ‘Noten zijn eiwitrijk en voedend, een onmisbaar ingrediënt als je vegetariër bent maar ook als je wel vlees eet en je mineralen en vitaminen, vetten en spoorelementen wil voeden. De Bites van Biobite is daar ook geweldig voor!’

Ik vraag vervolgens ‘Waarom is het onmisbaar? Hoeveel eiwit en vitamines /mineralen zitten erin t.o.v. de dagelijks aanbevolen hoeveelheid  (ADH)? Of maakt dat niet uit als je product maar verkoopt?’ Vervolgens komt er openbaar geen antwoord, maar stuurt ze me een persoonlijk  bericht dat ze gelijk heeft zo schrijft ze  ‘mijn product is Kraaybeekerhof proef, dus ik zou niet zo hoog van de toren blazen met "verkooppraatjes" !

Na een week komt er openbaar een zeer vage reactie ‘we hebben het uitgerekend hoe voedzaam 100 gr Biobite is per dag, dat is waar we voor staan. Het bevat de juiste en ook de juiste hoeveelheid gezonde vetten, koolhydraten, vezels en Vitamine E. Als je meer eet, zeg 200 gram dan krijg je meer goede stoffen binnen en kom je dichter tegen de ADH aan. De Bite is ondersteunend bij een gezonde lifestyle.’

Op mijn verzoek om dit in cijfers toe te lichten komt geen reactie. Ik vraag me ook af wat ze bedoelt met gezonde vetten. Inmiddels heb ik het product wel ergens op internet gevonden. Er blijkt kokosolie in te zitten. Daar zitten de essentiële vetten (omega 3 en 6) nauwelijks in. Waarschijnlijk heeft ze de les over vetten gemist en denkt ze daarom dat kokosvet nodig is. Niets mis met kokosvet, maar met voeding zonder kokosvet is ook niets mis.

Ik schrijf deze blog omdat dit een goed voorbeeld is hoe je zelf kunt uitzoeken of iets daadwerkelijk gezond is of dat dit alleen wordt gebruikt als verkoopargument zonder dat dit wordt onderbouwd. Vraag altijd door!

Ik heb op dit moment  net als de marketeer van Biobite geen idee wat de voedingswaarde is van Biobite. Jammer want juist nu is transparantie cruciaal als je iets wil bereiken als nieuwkomer in deze markt. Mocht de eigenaar daar nog achter komen dan zal ik deze informatie uiteraard toevoegen.

Aanvulling 13 april 2014
Nu word ik ook nog gebeld door deze marketeer. Even voor de duidelijkheid. Ik schrijf alleen dit soort blogs over individuele producten als iemand onzin verkoopt en daarnaast ook na herhaaldelijk (!) aandringen niet van plan is de juiste informatie te verstrekken omdat verkoopcijfers belangrijker zijn dan de juiste info.

P.S.
Op zich is Kraaybeekerhof een uitstekende opleiding en zegt dit meer over de bewuste student dan over de opleiding.

Geeft het Voedingscentrum de gewenste transparantie?

Het Voedingscentrum maakt openbare factsheets om uit te leggen hoe ze tot hun adviezen komen. Geeft dit inderdaad de gewenste transparantie? Of is het slechts een manier om te suggereren dat ze verantwoording afleggen, terwijl ze dat voor de kritische lezer niet doen?

Factsheets als basis voor transparantie is een mooi uitgangspunt. Toch zet ik zelf vraagtekens bij de manier waarop dit nu plaats vindt. Want je hebt alleen daadwerkelijk iets aan dit soort documenten als duidelijk is op basis van welke wetenschappelijke bronnen besluiten worden genomen. Als die info bekend is dan kunnen mensen, die dat willen kijken of ze op basis van de bronnen tot dezelfde conclusie komen. Dat is immers hoe wetenschap werkt: checken of eerdere conclusies wel terecht getrokken zijn.

Er zijn nu factsheets over:
• Aanbevelingen voor vitamines, mineralen en spoorelementen
• E-nummers
• Cafeïne
• Duurzaam eten
• Hygiëne en voedselinfecties
• Gezonde basisvoeding met de Schijf van Vijf
• Richtlijnen Voedselkeuze
• Voedingskundige visie op afvaldiëten

In 2014 komen in ieder geval de volgende factsheets nog uit:
• Zwangerschap
• Ouderen
• Overgewicht
• Voedselverspilling

De factsheets zijn bedoeld voor professionals. In hoofdlijnen is er niets mis met de factsheets die er op dit moment zijn. Er wordt uitgelegd welke aspecten bij deze onderwerpen van belang zijn. En het kan voor de meeste mensen geen kwaad om zich hierin wat meer te verdiepen, zodat ze inhoudelijk beter op de hoogte zijn.

De factsheet over afvaldiëten lijkt me voor professionals weinig zinvol. En ook niet gebaseerd op wetenschap. Zo zou een minpunt van een voedingspatroon met een lage glycemische index zijn dat je dan geen bananen eet. Ik kan me niet voorstellen dat er ooit een wetenschappelijk onderzoek is uitgevoerd waaruit blijkt dat een volwaardig voedingspatroon zonder bananen niet mogelijk is. Er is niets mis met een banaan, maar een voedingspatroon zonder bananen kan uiteraard wel volwaardig zijn.

De factsheets die er tot nu toe zijn zijn een algemene uitleg van onderwerpen, maar leggen niet uit hoe het Voedingscentrum precies op basis van welke bronnen tot haar adviezen komt. Zo ben ik benieuwd wat er op de factsheet over vetten komt te staan. En ook het aangekondigde vervolg op vitamines, mineralen en spoorelementen. Zou daarop komen te staan dat veel mensen een gebrek aan jodium hebben?

Ik hoop dat het Voedingscentrum deze punten helder op de factsheets zal uitleggen. Voorlopig moeten we daar helaas nog op wachten, want deze onderwerpen staan (nog) niet in de planning van 2014.

Moet ik supplementen slikken omdat de grond is uitgeput?

Gisteren kreeg ik een vraag van iemand die vroeg of we onvoldoende vitamines en mineralen binnen krijgen, doordat onze landbouwgrond is uitgeput. Mijn antwoord is dat ik dit niet weet. Ik kan wel aangeven welke aspecten een rol spelen en wat mijn advies zou zijn.

Uit onderzoek blijkt niet duidelijk dat er minder voedingsstoffen in onze voeding zitten. Dat roept meteen een nogal filosofische vraag op: 'zijn we wel in staat alle stoffen te meten in planten?' We kunnen uiteraard alleen stoffen meten, waarvan we weten dat ze bestaan. Maar we weten helemaal niet voor 100% waaruit een plant bestaat en dat zullen we ook nooit weten. Ik deel de mening van Kollath dat 'het geheel meer is dan de som van de delen'. Voor mij is dan ook helemaal niet zo duidelijk dat onze voeding dezelfde voedingsstoffen bevat als bijvoorbeeld vijftig jaar geleden. We weten het domweg niet.

De landbouw is de laatste tientallen jaren veranderd. Alles was gericht op hoge opbrengsten. Niet alleen zaden werden hierop geselecteerd, maar ook landbouwgrond werd op deze manier gebruikt. Het kan bijna niet anders dat dit ook gevolgen heeft voor de voedingswaarden van planten. Het lijkt mij onwaarschijnlijk dat voedingswaarden oneindig zijn. Als je alleen gaat voor economische belangen, zou dat de gezondheidsbelangen wel eens in de weg kunnen staan.

Wat kun je nu zelf doen om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen? Moet je direct aan de supplementen? Nee! Nu krijgt slechts 5% van de Nederlanders voldoende groente en fruit binnen. Zorg dat jij niet bij die 5% hoort en verhoog dus je consumptie van groente en fruit. Daar valt nog veel winst te behalen. Eet voor de rest onbewerkt, gevarieerd en niet te veel.

Heb je dan nooit een supplement nodig? Dat valt in het algemeen niet te beantwoorden. Als je daar meer over wil lezen,  kijk dan hier. En nee, dit is geen aanbeveling om in het wilde weg supplementen te gaan slikken. Wel om zelf na te denken en adviezen die supplementen per definitie uitsluiten met een korreltje zout te nemen.

Eetsprookjes

Van de week zag ik toevallig het boek Eetsprookjes bij de bibliotheek liggen. Nu ik het toch zag liggen heb ik het ook maar even meegenomen en gelezen. Mijn conclusie is dat het een apart boek is. De schrijver noemt de Nederlandse Schijf van Vijf een nationaal monument in verval, maar legt zelf nauwelijks uit waarom hij zelf tot andere, soms extreme keuzes komt.

Het boek begint met een historische ontwikkeling van ons voedingspatroon. Hoewel wetenschappers het niet met elkaar eens, constateert de schrijver van dit boek dat ons genoom ondoorgrondelijk, beïnvloedbaar en onvoorspelbaar is. Paleo-aanhangers zeggen juist daarentegen ons genoom nauwelijks is veranderd en dat ons lichaam daardoor niet goed met het huidige 'knutselvoedsel' om kan gaan. Mij maakt het zelf niet zo uit wat we daadwerkelijk in de oertijd aten. Voor mij is sowieso duidelijk dat we voor onze gezondheid onbewerkt, gevarieerd en niet te veel zouden moeten eten. 

Interessant vind ik de opmerking dat de Gezondheidsraad startte in een situatie met schaarste en nu moet adviseren in een situatie met overvloed. Aanvankelijk ging het bij adviezen er dus om dat mensen voldoende voedsel binnen zouden krijgen. Dat is een wereld van verschil met nu! Nu is voedsel voor veel mensen een soort scheikunde geworden met in Nederland ca 17 miljoen ervaringsdeskundigen. Hierdoor zien mensen door de bomen het bos niet meer.

Wat de schrijver over kcal schrijft begrijp ik niet. Ik denk te lezen dat hij niet elke kcal hetzelfde vindt. Maar voor het gewicht is dat wel zo. Voor de voedingstoestand uiteraard niet: je kunt voor je gezondheid beter 100 kcal groenten dan 100 kcal snoep eten.

Het stuk over wetenschappelijk onderzoek is deels verzonnen. Wel treurig dat een wetenschapsjournalist niet in staat is dit beter op te schrijven. Hij maakt onderscheid in experimenteel en statistisch onderzoek. Geen idee wat statistisch onderzoek is (is elk kwantitatief onderzoek dat niet?). Vermoedelijk wordt er observationeel onderzoek mee bedoeld. De uitleg is uiterst warrig en daarom niets zeggend. 

Ook komen de standpunten over vetten naar voren. Ik heb niets tegen vet. Maar waarom de schrijver Gary Taubes als de deskundige aanhaalt wordt niet duidelijk in zijn boek. 

Uiteraard ontbreekt ook Robert Lustig niet in dit boek, als de deskundige. Wat Lustig echter heeft geschreven over HFCS is te stellig. Fructose kan problemen geven als we dagelijks meer dan 100 gram binnen krijgen. Gemiddeld krijgen we in Nederland per dag 50 gram fructose binnen. 

Als je ouder wordt zou je geen brood kunnen eten vanwege de verminderde insulinerespons. 

Al met al vind ik het boek vol sprookjes staan, die onvoldoende zijn onderbouwd. De schrijver verzet zich tegen allerlei mensen omdat deze geen goede adviezen zouden geven. Dan verwacht ik dat hij dit zelf in zijn boek beter zou doen. Hij maakt echter een beschrijving van allerlei visies, maar trekt daar regelmatig veel te stellige conclusies uit. 

Ben je eigen goeroe: je weet zelf meer dan je beseft!

De laatste maanden merk ik steeds meer dat mensen niet op zich zelf durven te vertrouwen en daarvoor uit nood dan maar een goeroe volgen. Goeroes zijn er in alle soorten en maten. Zo zijn er die zich storten op het verbieden van een bepaald voedingsmiddel (bijvoorbeeld brood of suiker). Maar er zijn er ook die zich opwerpen als de beste wetenschapper. Niets mis met goede wetenschappers.

Maar wat heb je eraan als ze je bijvoorbeeld willen bewijzen dat aspartaam niet slecht is? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt niet dat het ongezond is. Maar waarom zou je per se willen dat iemand dat gebruikt? In een gezond voedingspatroon mis je werkelijk niets als je geen aspartaam gebruikt. De beste adviseur is niet degene die jouw pad wil bepalen, maar diegene die met jou mee kan denken hoe jouw voedingspatroon passend bij jouw wensen volwaardig kan worden ingevuld.

Veel adviseurs lijken liever verwarring te scheppen in plaats van uit te leggen hoe het wel in elkaar zit. Je moet ze geloven op hun charisma in plaats op feiten. Vermijd deze adviseurs, want deze mensen helpen je niet om je voedingszelfvertrouwen te verbeteren.

Adviseurs die uitsluitend tegen zijn, missen ook de nuance. Denk hierbij aan diegene die in het algemeen tegen de industrie, tegen bepaalde voedingsmiddelen of tegen andere adviseurs zijn. Waar zouden ze dan voor zijn? Om voedingszelfvertrouwen op te bouwen hoef je niet te weten waar je tegen bent, maar wel waar je voor bent.

Een inhoudelijk debat moet gaan over feiten en niet over mensen. Je wil immers graag leren hoe iets werkt, niet wie met wie niet wil communiceren. En ook niet wie elkaars vijanden zijn. Dat is irrelevant voor de inhoud.

Als mensen zeer ongebruikelijke claims gebruiken, vraag je dan serieus af wat het doel daarvan is. Gaat het om aandacht krijgen of om de juiste informatie verstrekken? Denk bijvoorbeeld eens aan een claim of suiker wel of niet verslavend is. Gebruik dan je gezonde verstand. Of het nu wel of niet verslavend is , is voor diegene die daarvan houden een boeiende academische discussie maar weinig relevant voor je dagelijkse keuzes. Voor de meeste mensen is het immers gezonder om het suikergebruik te beperken. Dat betekent niet dat je nooit meer iets met suiker kunt eten, maar te veel is niet gezond.

Ren heel hard weg als iemand niet het verschil weet tussen een correlatie en een causaal verband. Dit is lastig voor  veel mensen. Maar besef dat dit jammer genoeg ook zo is voor veel wetenschappers. Ik zal binnenkort een blog schrijven waarbij dit punt in een onderzoek door een wetenschapper niet goed wordt toegepast. Als je weinig weet van wetenschappelijk onderzoek, gebruik het dan ook niet. Ik zie te vaak dat iemand verwijst naar een onderzoek, zonder eigenlijk echt te weten wat er in dit onderzoek staat. Aan dat soort informatie heb je niets.

Probeer bovenstaande punten te integreren in je eigen intuïtie en dan kom je een heel eind. Iedereen weet dat groenten en fruit gezonder is dan koekjes, snoep en chips. Voor dat besef heb je geen goeroe nodig, maar gewoon gezond verstand.

Zoek indien nodig adviseurs die je leren onafhankelijk van hen te opereren. Alleen goeroes willen je afhankelijk maken, terwijl dat echt niet nodig is. Ik leer je persoonlijk liever vissen dan dat ik je vis geef.