De discussie gisteren bij Pauw en Witteman over voeding was helaas voornamelijk een chaos. Maar eigenlijk was dat ook wel te verwachten met zoveel gasten en discussieleiders die geen inhoudsdeskundigen zijn op het gebied van voeding. Ik vond de discussie via sociale media rondom het programma wel boeiend en dat resulteerde in dit blog.
Zoals ik vaker schrijf lijkt het inmiddels of er 17 miljoen voedingsdeskundigen in Nederland wonen. Een klein deel daarvan is opgeleid in voeding, het grootste deel niet maar laat zich daar niet door weerhouden om toch betaald advies te geven.
Effectieve adviezen over gedragsverandering gaan over meer dan het tellen van kcal en hoe je dat implementeert. Juist voedingswaarde zijn cruciaal voor een fitter leven. Met de juiste kennis kun je dat je cliënten goed leren. Voeding zou een inhoudelijk vak moeten zijn waarbij zowel voedingskennis als het begeleiden van gedragsverandering centraal staan.
In opleidingen zijn grote verschillen. Veel mensen zijn opgeleid met het beeld dat gezonde voeding slechts afhankelijk is van het aantal kcal. Als je naar de gehele Nederlandse bevolking kijkt is het vermoedelijk ook zo dat met kilocalorierestrictie bij veel mensen al gezondheidswinst te behalen is. Dat algemene adviezen daar dan ook op gericht zijn is misschien niet eens zo onverstandig. Veel mensen zullen geen effort wil steken in meer dan dat.
Maar betekent dit dat alleen kcal het meest optimale advies is voor de beste gezondheid? Nee, natuurlijk niet! Toch komen veel adviezen niet veel verder. Vermoedelijk omdat het geven van adviezen over kcal weinig studie vereist. Dat is zo geleerd, inhoudelijke adviezen over voedingswaarden zijn veel complexer en daarom voor de meeste adviseurs niet haalbaar. Ik hoop wel dat die groep die inhoudelijk iets van voeding weet, groter zal worden. Ik draag daar graag mijn steentje aan bij. Interesse om meer te weten over voedingswaarden en een betere prof te worden, laat het me dan weten. Dan gaan we samen op zoek naar een weg om dit te realiseren :-)
dinsdag 22 april 2014
maandag 21 april 2014
Wat is gezonde voeding?
Vanavond is er bij Pauw en Witteman een debat over gezonde voeding. De gasten zijn: bioloog Midas Dekkers, Patricia Schutte woordvoerster van het Voedingscentrum, Angela Groothuizen zangeres, ambassadeur van Weight Watchers en Maarten ’t Hart, Auke Attema die tarwegras verkoopt, Hiske Versprille, journalist bij het Parool en met Kris Verburgh die de Voedselzandloper schreef.
Voorlopig is mijn conclusie: Ben je eigen goeroe: je weet zelf meer dan je beseft!
Het antwoord wat gezonde voeding is, is niet eenduidig te beantwoorden. 17 miljoen mensen hebben daar in Nederland een individuele visie op. Voor je eigen leven is het prima dat je individuele keuzes maakt, maar dat je daarmee zonder enige inhoudelijke kennis jezelf dan ook voedingsdeskundige noemt dat is bizar! Voeding is business en voor veel zogenaamd deskundigen is het niet nodig om je daar gedegen in te verdiepen als je andere mensen gaat adviseren. Daardoor zien mensen door de bomen niet meer het bos.
Is dat overdreven dat mensen het spoor bijster zijn wat is wel en niet gezond? Een mail die ik laatst ontving is veelzeggend: 'Ik voel me heel moe, terwijl ik toch heel gezond eet. Ik eet geen graan, geen vlees, geen vis, kokosvet en superfood (en waarschijnlijk groenten maar dat werd niet vermeld).' Deze persoon is vermoedelijk intensief met voeding bezig maar in deze voeding ontbreken in ieder geval de b-vitamines en omega 3 en omega 6. Dit is dus helemaal geen volwaardige voeding.
Als je niet weet of informatie waar is, kun je zelf verschillende stappen zetten. Op de eerste plaats kun je je afvragen of het om inhoudelijke of verkoopinformatie gaat. De informatie over de gezondheid van tarwegras verstrekt door iemand die tarwegras verkoopt zou je extra kritisch moeten bekijken. Zijn alle bronnen meegenomen of heeft de verkoper alleen informatie gezocht die de verkoop kunnen stimuleren? Als je iets verkoopt, doe dat dan niet onder het mom van gezondheid als je dat niet goed kunt onderbouwen. Dat heet namelijk misleiding. Bij superfood komt het zelden voor dat degelijk onderbouwd wordt waarom dit gezond zou zijn. Noem het dan ook niet gezond. Ik schreef dit ook al over Biobite.
Verder kun je kijken of iemand voornamelijk met inhoudelijke adviezen bezig is of liever opvalt. Als de nuances ontbreken kun je vaak je vraagtekens zetten of informatie feitelijk genoeg is of bedoeld is om op te vallen.
Alleen wetenschappelijke info gaat je niet helpen. Want een wetenschapper kan zeggen dat je niet dik wordt van uitsluitend suiker. Dat is ook waar! Maar voor de praktijk is dit slecht een deel van de info. Want voor de meeste mensen geldt toch dat het verminderen van suiker een goed idee is. Dus alleen met wetenschap kom je zeker niet tot de beste adviezen. Daarentegen mag je mensen die wetenschap niet meenemen ook wantrouwen. Die mensen zoeken niet naar het beste advies, maar geven 'gewoon' een persoonlijke mening. Zo'n voorbeeld zag je laatst in de Telegraaf staan. Rolien Scheepbouwer vindt dat we melk ongezond moeten vinden. Dit is niet op feiten gebaseerd en dit voorbeeld geeft duidelijk aan dat het belangrijk is dat iemand (die gewichtsconsulent is) geen adviezen moet geven over zaken waarin ze niet is opgeleid.
Bedenk vooraf waarom je meer over voeding wil weten. Dan is het gemakkelijker om zelf vast te stellen welke bronnen je wil gaan volgen. Gaat je het je om afvallen dan kun je veel verschillende mensen volgen. Let er wel op dat mensen die denken dat er speciale voeding bestaat waar je van afvalt als je die voeding eet, weinig verstand hebben van fysiologie. Als je meer kcal eet dan verbruikt dan kom je altijd aan. Info van die mensen kun je daarom beter overslaan.
Als je vindt dat voeding vooral om de juiste voedingsstoffen gaat, is het handig om bronnen te volgen die weten waar ze het over hebben. Dat vergt wat meer zoekwerk, want dan moetje echt iets van voeding weten. Dat geldt maar voor een select groepje mensen. Check of mensen een opleiding hebben waar ze dit hebben geleerd of dat ze meer persoonlijke meningen geven.
Ik ben benieuwd naar de discussie vanavond. Ik hoop dat er een inhoudelijke discussie ontstaat, maar ik ben bang dat dit gezien het gezelschap uit zal blijven. Eerder schreef ik dit over de Voedselzandloper.
zaterdag 12 april 2014
Biobite: hoe onderscheid je zelf meningen en feiten
Op Linkedin voerde ik een discussie over noten. Noten vind ik uitstekende voeding, maar toch moet je daar ook geen magische gezondheidseffecten aan koppelen alleen maar omdat je ze zo graag verkoopt.
In de discussie over noten schrijft de eigenaar van Biobite ‘Noten zijn eiwitrijk en voedend, een onmisbaar ingrediënt als je vegetariër bent maar ook als je wel vlees eet en je mineralen en vitaminen, vetten en spoorelementen wil voeden. De Bites van Biobite is daar ook geweldig voor!’
Ik vraag vervolgens ‘Waarom is het onmisbaar? Hoeveel eiwit en vitamines /mineralen zitten erin t.o.v. de dagelijks aanbevolen hoeveelheid (ADH)? Of maakt dat niet uit als je product maar verkoopt?’ Vervolgens komt er openbaar geen antwoord, maar stuurt ze me een persoonlijk bericht dat ze gelijk heeft zo schrijft ze ‘mijn product is Kraaybeekerhof proef, dus ik zou niet zo hoog van de toren blazen met "verkooppraatjes" !
Na een week komt er openbaar een zeer vage reactie ‘we hebben het uitgerekend hoe voedzaam 100 gr Biobite is per dag, dat is waar we voor staan. Het bevat de juiste en ook de juiste hoeveelheid gezonde vetten, koolhydraten, vezels en Vitamine E. Als je meer eet, zeg 200 gram dan krijg je meer goede stoffen binnen en kom je dichter tegen de ADH aan. De Bite is ondersteunend bij een gezonde lifestyle.’
Op mijn verzoek om dit in cijfers toe te lichten komt geen reactie. Ik vraag me ook af wat ze bedoelt met gezonde vetten. Inmiddels heb ik het product wel ergens op internet gevonden. Er blijkt kokosolie in te zitten. Daar zitten de essentiële vetten (omega 3 en 6) nauwelijks in. Waarschijnlijk heeft ze de les over vetten gemist en denkt ze daarom dat kokosvet nodig is. Niets mis met kokosvet, maar met voeding zonder kokosvet is ook niets mis.
Ik schrijf deze blog omdat dit een goed voorbeeld is hoe je zelf kunt uitzoeken of iets daadwerkelijk gezond is of dat dit alleen wordt gebruikt als verkoopargument zonder dat dit wordt onderbouwd. Vraag altijd door!
Ik heb op dit moment net als de marketeer van Biobite geen idee wat de voedingswaarde is van Biobite. Jammer want juist nu is transparantie cruciaal als je iets wil bereiken als nieuwkomer in deze markt. Mocht de eigenaar daar nog achter komen dan zal ik deze informatie uiteraard toevoegen.
Aanvulling 13 april 2014
Nu word ik ook nog gebeld door deze marketeer. Even voor de duidelijkheid. Ik schrijf alleen dit soort blogs over individuele producten als iemand onzin verkoopt en daarnaast ook na herhaaldelijk (!) aandringen niet van plan is de juiste informatie te verstrekken omdat verkoopcijfers belangrijker zijn dan de juiste info.
P.S.
Op zich is Kraaybeekerhof een uitstekende opleiding en zegt dit meer over de bewuste student dan over de opleiding.
In de discussie over noten schrijft de eigenaar van Biobite ‘Noten zijn eiwitrijk en voedend, een onmisbaar ingrediënt als je vegetariër bent maar ook als je wel vlees eet en je mineralen en vitaminen, vetten en spoorelementen wil voeden. De Bites van Biobite is daar ook geweldig voor!’
Ik vraag vervolgens ‘Waarom is het onmisbaar? Hoeveel eiwit en vitamines /mineralen zitten erin t.o.v. de dagelijks aanbevolen hoeveelheid (ADH)? Of maakt dat niet uit als je product maar verkoopt?’ Vervolgens komt er openbaar geen antwoord, maar stuurt ze me een persoonlijk bericht dat ze gelijk heeft zo schrijft ze ‘mijn product is Kraaybeekerhof proef, dus ik zou niet zo hoog van de toren blazen met "verkooppraatjes" !
Na een week komt er openbaar een zeer vage reactie ‘we hebben het uitgerekend hoe voedzaam 100 gr Biobite is per dag, dat is waar we voor staan. Het bevat de juiste en ook de juiste hoeveelheid gezonde vetten, koolhydraten, vezels en Vitamine E. Als je meer eet, zeg 200 gram dan krijg je meer goede stoffen binnen en kom je dichter tegen de ADH aan. De Bite is ondersteunend bij een gezonde lifestyle.’
Op mijn verzoek om dit in cijfers toe te lichten komt geen reactie. Ik vraag me ook af wat ze bedoelt met gezonde vetten. Inmiddels heb ik het product wel ergens op internet gevonden. Er blijkt kokosolie in te zitten. Daar zitten de essentiële vetten (omega 3 en 6) nauwelijks in. Waarschijnlijk heeft ze de les over vetten gemist en denkt ze daarom dat kokosvet nodig is. Niets mis met kokosvet, maar met voeding zonder kokosvet is ook niets mis.
Ik schrijf deze blog omdat dit een goed voorbeeld is hoe je zelf kunt uitzoeken of iets daadwerkelijk gezond is of dat dit alleen wordt gebruikt als verkoopargument zonder dat dit wordt onderbouwd. Vraag altijd door!
Ik heb op dit moment net als de marketeer van Biobite geen idee wat de voedingswaarde is van Biobite. Jammer want juist nu is transparantie cruciaal als je iets wil bereiken als nieuwkomer in deze markt. Mocht de eigenaar daar nog achter komen dan zal ik deze informatie uiteraard toevoegen.
Aanvulling 13 april 2014
Nu word ik ook nog gebeld door deze marketeer. Even voor de duidelijkheid. Ik schrijf alleen dit soort blogs over individuele producten als iemand onzin verkoopt en daarnaast ook na herhaaldelijk (!) aandringen niet van plan is de juiste informatie te verstrekken omdat verkoopcijfers belangrijker zijn dan de juiste info.
P.S.
Op zich is Kraaybeekerhof een uitstekende opleiding en zegt dit meer over de bewuste student dan over de opleiding.
vrijdag 11 april 2014
Geeft het Voedingscentrum de gewenste transparantie?
Het Voedingscentrum maakt openbare factsheets om uit te leggen hoe ze tot hun adviezen komen. Geeft dit inderdaad de gewenste transparantie? Of is het slechts een manier om te suggereren dat ze verantwoording afleggen, terwijl ze dat voor de kritische lezer niet doen?
Factsheets als basis voor transparantie is een mooi uitgangspunt. Toch zet ik zelf vraagtekens bij de manier waarop dit nu plaats vindt. Want je hebt alleen daadwerkelijk iets aan dit soort documenten als duidelijk is op basis van welke wetenschappelijke bronnen besluiten worden genomen. Als die info bekend is dan kunnen mensen, die dat willen kijken of ze op basis van de bronnen tot dezelfde conclusie komen. Dat is immers hoe wetenschap werkt: checken of eerdere conclusies wel terecht getrokken zijn.
Er zijn nu factsheets over:
• Aanbevelingen voor vitamines, mineralen en spoorelementen
• E-nummers
• Cafeïne
• Duurzaam eten
• Hygiëne en voedselinfecties
• Gezonde basisvoeding met de Schijf van Vijf
• Richtlijnen Voedselkeuze
• Voedingskundige visie op afvaldiëten
In 2014 komen in ieder geval de volgende factsheets nog uit:
• Zwangerschap
• Ouderen
• Overgewicht
• Voedselverspilling
De factsheets zijn bedoeld voor professionals. In hoofdlijnen is er niets mis met de factsheets die er op dit moment zijn. Er wordt uitgelegd welke aspecten bij deze onderwerpen van belang zijn. En het kan voor de meeste mensen geen kwaad om zich hierin wat meer te verdiepen, zodat ze inhoudelijk beter op de hoogte zijn.
De factsheet over afvaldiëten lijkt me voor professionals weinig zinvol. En ook niet gebaseerd op wetenschap. Zo zou een minpunt van een voedingspatroon met een lage glycemische index zijn dat je dan geen bananen eet. Ik kan me niet voorstellen dat er ooit een wetenschappelijk onderzoek is uitgevoerd waaruit blijkt dat een volwaardig voedingspatroon zonder bananen niet mogelijk is. Er is niets mis met een banaan, maar een voedingspatroon zonder bananen kan uiteraard wel volwaardig zijn.
De factsheets die er tot nu toe zijn zijn een algemene uitleg van onderwerpen, maar leggen niet uit hoe het Voedingscentrum precies op basis van welke bronnen tot haar adviezen komt. Zo ben ik benieuwd wat er op de factsheet over vetten komt te staan. En ook het aangekondigde vervolg op vitamines, mineralen en spoorelementen. Zou daarop komen te staan dat veel mensen een gebrek aan jodium hebben?
Ik hoop dat het Voedingscentrum deze punten helder op de factsheets zal uitleggen. Voorlopig moeten we daar helaas nog op wachten, want deze onderwerpen staan (nog) niet in de planning van 2014.
Factsheets als basis voor transparantie is een mooi uitgangspunt. Toch zet ik zelf vraagtekens bij de manier waarop dit nu plaats vindt. Want je hebt alleen daadwerkelijk iets aan dit soort documenten als duidelijk is op basis van welke wetenschappelijke bronnen besluiten worden genomen. Als die info bekend is dan kunnen mensen, die dat willen kijken of ze op basis van de bronnen tot dezelfde conclusie komen. Dat is immers hoe wetenschap werkt: checken of eerdere conclusies wel terecht getrokken zijn.
Er zijn nu factsheets over:
• Aanbevelingen voor vitamines, mineralen en spoorelementen
• E-nummers
• Cafeïne
• Duurzaam eten
• Hygiëne en voedselinfecties
• Gezonde basisvoeding met de Schijf van Vijf
• Richtlijnen Voedselkeuze
• Voedingskundige visie op afvaldiëten
In 2014 komen in ieder geval de volgende factsheets nog uit:
• Zwangerschap
• Ouderen
• Overgewicht
• Voedselverspilling
De factsheets zijn bedoeld voor professionals. In hoofdlijnen is er niets mis met de factsheets die er op dit moment zijn. Er wordt uitgelegd welke aspecten bij deze onderwerpen van belang zijn. En het kan voor de meeste mensen geen kwaad om zich hierin wat meer te verdiepen, zodat ze inhoudelijk beter op de hoogte zijn.
De factsheet over afvaldiëten lijkt me voor professionals weinig zinvol. En ook niet gebaseerd op wetenschap. Zo zou een minpunt van een voedingspatroon met een lage glycemische index zijn dat je dan geen bananen eet. Ik kan me niet voorstellen dat er ooit een wetenschappelijk onderzoek is uitgevoerd waaruit blijkt dat een volwaardig voedingspatroon zonder bananen niet mogelijk is. Er is niets mis met een banaan, maar een voedingspatroon zonder bananen kan uiteraard wel volwaardig zijn.
De factsheets die er tot nu toe zijn zijn een algemene uitleg van onderwerpen, maar leggen niet uit hoe het Voedingscentrum precies op basis van welke bronnen tot haar adviezen komt. Zo ben ik benieuwd wat er op de factsheet over vetten komt te staan. En ook het aangekondigde vervolg op vitamines, mineralen en spoorelementen. Zou daarop komen te staan dat veel mensen een gebrek aan jodium hebben?
Ik hoop dat het Voedingscentrum deze punten helder op de factsheets zal uitleggen. Voorlopig moeten we daar helaas nog op wachten, want deze onderwerpen staan (nog) niet in de planning van 2014.
dinsdag 8 april 2014
Moet ik supplementen slikken omdat de grond is uitgeput?
Gisteren kreeg ik een vraag van iemand die vroeg of we onvoldoende vitamines en mineralen binnen krijgen, doordat onze landbouwgrond is uitgeput. Mijn antwoord is dat ik dit niet weet. Ik kan wel aangeven welke aspecten een rol spelen en wat mijn advies zou zijn.
Uit onderzoek blijkt niet duidelijk dat er minder voedingsstoffen in onze voeding zitten. Dat roept meteen een nogal filosofische vraag op: 'zijn we wel in staat alle stoffen te meten in planten?' We kunnen uiteraard alleen stoffen meten, waarvan we weten dat ze bestaan. Maar we weten helemaal niet voor 100% waaruit een plant bestaat en dat zullen we ook nooit weten. Ik deel de mening van Kollath dat 'het geheel meer is dan de som van de delen'. Voor mij is dan ook helemaal niet zo duidelijk dat onze voeding dezelfde voedingsstoffen bevat als bijvoorbeeld vijftig jaar geleden. We weten het domweg niet.
De landbouw is de laatste tientallen jaren veranderd. Alles was gericht op hoge opbrengsten. Niet alleen zaden werden hierop geselecteerd, maar ook landbouwgrond werd op deze manier gebruikt. Het kan bijna niet anders dat dit ook gevolgen heeft voor de voedingswaarden van planten. Het lijkt mij onwaarschijnlijk dat voedingswaarden oneindig zijn. Als je alleen gaat voor economische belangen, zou dat de gezondheidsbelangen wel eens in de weg kunnen staan.
Wat kun je nu zelf doen om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen? Moet je direct aan de supplementen? Nee! Nu krijgt slechts 5% van de Nederlanders voldoende groente en fruit binnen. Zorg dat jij niet bij die 5% hoort en verhoog dus je consumptie van groente en fruit. Daar valt nog veel winst te behalen. Eet voor de rest onbewerkt, gevarieerd en niet te veel.
Heb je dan nooit een supplement nodig? Dat valt in het algemeen niet te beantwoorden. Als je daar meer over wil lezen, kijk dan hier. En nee, dit is geen aanbeveling om in het wilde weg supplementen te gaan slikken. Wel om zelf na te denken en adviezen die supplementen per definitie uitsluiten met een korreltje zout te nemen.
Uit onderzoek blijkt niet duidelijk dat er minder voedingsstoffen in onze voeding zitten. Dat roept meteen een nogal filosofische vraag op: 'zijn we wel in staat alle stoffen te meten in planten?' We kunnen uiteraard alleen stoffen meten, waarvan we weten dat ze bestaan. Maar we weten helemaal niet voor 100% waaruit een plant bestaat en dat zullen we ook nooit weten. Ik deel de mening van Kollath dat 'het geheel meer is dan de som van de delen'. Voor mij is dan ook helemaal niet zo duidelijk dat onze voeding dezelfde voedingsstoffen bevat als bijvoorbeeld vijftig jaar geleden. We weten het domweg niet.
De landbouw is de laatste tientallen jaren veranderd. Alles was gericht op hoge opbrengsten. Niet alleen zaden werden hierop geselecteerd, maar ook landbouwgrond werd op deze manier gebruikt. Het kan bijna niet anders dat dit ook gevolgen heeft voor de voedingswaarden van planten. Het lijkt mij onwaarschijnlijk dat voedingswaarden oneindig zijn. Als je alleen gaat voor economische belangen, zou dat de gezondheidsbelangen wel eens in de weg kunnen staan.
Wat kun je nu zelf doen om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen? Moet je direct aan de supplementen? Nee! Nu krijgt slechts 5% van de Nederlanders voldoende groente en fruit binnen. Zorg dat jij niet bij die 5% hoort en verhoog dus je consumptie van groente en fruit. Daar valt nog veel winst te behalen. Eet voor de rest onbewerkt, gevarieerd en niet te veel.
Heb je dan nooit een supplement nodig? Dat valt in het algemeen niet te beantwoorden. Als je daar meer over wil lezen, kijk dan hier. En nee, dit is geen aanbeveling om in het wilde weg supplementen te gaan slikken. Wel om zelf na te denken en adviezen die supplementen per definitie uitsluiten met een korreltje zout te nemen.
Abonneren op:
Berichten (Atom)